Fair Pharma Scorecard methodologie
De Fair Pharma Scorecard beoordeelt het gedrag van farmaceutische bedrijven tijdens de Covid-19-pandemie aan de hand van een lijst van 19 criteria. Deze criteria zijn ontwikkeld door mensenrechtenprincipes en internationale standaarden te vertalen naar meetbaar bedrijfsgedrag.
Hieronder volgt een overzicht van de beginselen en methodologie op basis waarvan deze evaluatie is gemaakt.
Selectie van mensenrechtenprincipes en internationale normen
De belangrijkste wettelijke basis voor de Fair Pharma principes is het recht op de hoogst haalbare standaard van lichamelijke en geestelijke gezondheid en het recht van iedereen om te genieten van de voordelen van wetenschappelijke vooruitgang en de toepassingen ervan in het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten. Met name het VN-Comité inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (CESCR) heeft de rechten van het Verdrag als volgt geïnterpreteerd:
General Comment No. 14 over het recht op gezondheid (artikel 12) in het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele rechten:
45. Om elke twijfel weg te nemen, wil het Comité benadrukken dat het in het bijzonder de taak is van de Staten die partij zijn bij het Verdrag en andere actoren die in een positie verkeren om bijstand te verlenen, om “internationale bijstand en samenwerking, in het bijzonder economische en technische” te verlenen die ontwikkelingslanden in staat stellen te voldoen aan hun kern- en andere verplichtingen vermeld in paragrafen 43 [including provision of essential medicines] en 44 [met inbegrip van immunisatie tegen besmettelijke ziekten en de preventie, beheersing en behandeling van epidemische en endemische ziekten] hierboven.
General Comment No. 24 over verplichtingen van de Staat onder het International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights in de context van zakelijke activiteiten:
22. Het Comité is er met name bezorgd over dat goederen en diensten die nodig zijn om te kunnen genieten van fundamentele economische, sociale en culturele rechten, mogelijk minder betaalbaar worden als gevolg van de levering van dergelijke goederen en diensten door de particuliere sector, of dat de kwaliteit kan worden opgeofferd om de winst te vergroten. De levering door particuliere actoren van goederen en diensten die essentieel zijn voor het genot van de rechten van het Verdrag mag er niet toe leiden dat het genot van de rechten van het Verdrag afhankelijk wordt gesteld van het vermogen om te betalen, wat nieuwe vormen van sociaaleconomische segregatie zou creëren.
Daarnaast heeft het VN-CESCR de volgende verklaring gepubliceerd met betrekking tot de mensenrechtenverantwoordelijkheden van farmaceutische bedrijven in de context van Covid-19:
Verklaring over universele en billijke toegang tot vaccins voor COVID-19:
7. In overeenstemming met internationale normen zijn ondernemingen, waaronder farmaceutische bedrijven, minimaal verplicht de rechten van het Verdrag te respecteren. Ondernemingen moeten zich dus onthouden van een beroep op intellectuele eigendomsrechten op een wijze die onverenigbaar is met het recht van eenieder op toegang tot een veilig en doeltreffend vaccin voor COVID-19 en met de verplichting van de Regeringen om zo spoedig mogelijk een universele billijke toegang tot vaccins voor COVID-19 te waarborgen.
Deze beginselen zijn verder gebaseerd op De leidende beginselen van de Verenigde Naties inzake bedrijfsleven en mensenrechtenen Paul Hunt’s Mensenrechten richtlijnen voor farmaceutische bedrijven in verband met de toegang tot geneesmiddelen (2008). Paul Hunt was van 2002 tot 2008 de speciale VN rapporteur voor het recht op gezondheid.
Hunt’s werk was van bijzondere waarde voor de scorekaart, omdat het specifiek de mensenrechtenprincipes aanpast, niet alleen voor het bedrijfsleven, maar ook voor de farmaceutische industrie in het bijzonder. Het bevat specifieke parameters en aanbevelingen die in de scorekaart zijn opgenomen, waaronder: ondernemingen moeten niet-exclusieve vrijwillige licenties verlenen om de toegang tot geneesmiddelen te verbeteren; ondernemingen moeten zo transparant mogelijk zijn; ondernemingen moeten zich bijzonder inspannen om de toegang tot geneesmiddelen in lage- en middeninkomenslanden en voor kwetsbare bevolkingsgroepen, waaronder die welke in armoede leven, te waarborgen; en de ondernemingen moeten de mensenrechten in hun strategieën, beleid, programma’s en andere activiteiten integreren.
Principes omzetten in scorekaart criteria
Door middel van opeenvolgende toetsingsrondes hebben wij mensenrechtenprincipes en internationale normen vertaald in concrete gedragingen van bedrijven voor de toegang tot geneesmiddelen, met name tijdens een pandemie. Deskundigen van de stichting Farma ter Verantwoording hebben een eerste lijst van goede praktijken opgesteld. Deze lijst werd herzien door externe deskundigen op het gebied van farmaceutisch beleid, intellectueel eigendom en de politieke economie van geneesmiddelen en verbeterd.
De lijst werd vervolgens aan een stresstest onderworpen om na te gaan of hij toepasbaar en adequaat was door de evaluatie van de praktijken van de bedrijven bij 4 vaccins en 3 geneesmiddelen. Dit resulteerde in 18 criteria die de basis vormden van onze oorspronkelijke scorekaart, gepubliceerd in januari 2021 De criteria werden onderverdeeld in vier categorieën: Internationale samenwerking; transparantie; gelijkheid, non-discriminatie en billijkheid; en verbintenissen en verantwoordingsplicht. In december 2021 werd een bijkomend criterium toegevoegd: dat de onderneming ermee instemt haar Covid-19 producten in licentie te geven aan andere ondernemingen.
De huidige scorekaart bevat derhalve 19 criteria, die hieronder nader worden toegelicht.
A Verbintenissen en verantwoordingsplicht | C Internationale samenwerking | E Gelijkwaardigheid, non-discriminatie en gelijkheid | T Transparantie |
|---|---|---|---|
A1 De onderneming publiceert een globaal toegangsplan voor haar product | C1 Het bedrijf committeert zich tot C-TAP of MPP | E1 De onderneming stelt de werkzame stof op redelijke grond ter beschikking. [Only for therapeutics] | T1 De onderneming publiceert haar R&D kosten. |
A2 De onderneming verbindt zich ertoe de normen inzake mensenrechten na te leven met betrekking tot productontwikkeling en marketing | C2 De onderneming verbindt zich ertoe de exclusieve rechten van Covid-19-octrooien niet af te dwingen | E2 De onderneming committeert zich tot een volledige overdracht van technologie aan andere fabrikanten | T2 De onderneming publiceert haar winstmarge. |
C3 Het bedrijf levert aan, of tekent overeenkomsten met, de vaccin of geneesmiddelen pijlers van de ACT-Accelerator (COVAX) | E3 De onderneming verbindt zich ertoe geen winst te maken of een “eerlijke” of gedifferentieerde prijsstelling toe te passen | T3 De onderneming publiceert de gemiddelde en/of marginale productiekosten. | |
C4 De onderneming stemt ermee in haar Covid-19 producten aan andere ondernemingen in licentie te geven | E4 Het bedrijf verdeelt de voorraden gelijkmatig over de wereld. [Only applies to vaccines] | T4 De onderneming maakt haar productiecapaciteit bekend. | |
E5 De onderneming streeft niet naar een bescherming die verder gaat dan de minimumcriteria in TRIPS, of handhaaft TRIPS+ maatregelen [where applicable] | T5 De onderneming publiceert de overheidssubsidies die zij tijdens de productontwikkeling en/of het testen heeft ontvangen. | ||
E6 Het bedrijf stemt ermee in af te zien van exclusieve rechten op voorgeschreven testgegevens [where applicable]. | T6 De onderneming publiceert de tekst van licentieovereenkomsten. | ||
T7 De onderneming registreert haar klinische proeven in openbare registers. |
Kandidaten kiezen en scores berekenen
Selectie van bedrijven
Bedrijven die in de scorekaart zijn opgenomen, zijn geselecteerd als zij een Covid-19 vaccin of geneesmiddel in fase 3 klinische onderzoeken hadden, een vergunning voor noodgevallen/beperkt gebruik hadden gekregen, of een volledige vergunning voor het in de handel brengen in een land hadden. Deze lijst wordt bij elke opeenvolgende publicatie van de scorekaart bijgewerkt.
Verzamelen van gegevens
De gegevens werden verzameld door middel van zowel onderzoek als interviews met de doelondernemingen. Voor zover wij weten, is het bewijs waarop de scores zijn gebaseerd waarheidsgetrouw en betrouwbaar, en kan het in het publieke domein worden gevonden.
Voorafgaand aan de publicatie werden alle bedrijven uitgenodigd om aanvullende informatie over hun activiteiten te verstrekken en kregen zij de gelegenheid om te reageren op onze puntentelling. Slechts 8 hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om te antwoorden, hetzij via een antwoordformulier in een e-mail, hetzij via een telefoongesprek. Hun inhoudelijke antwoorden werden gebruikt om onze bevindingen te bevestigen of aan te vullen.
Scoren
De informatie over het gedrag van de onderneming werd gescoord op een vierpuntenschaal, als volgt:
- Groen: Gedrag voldoet aan de criteria van de Fair Pharma Principles
- Geel: Gedrag stemt gedeeltelijk overeen met de Fair Pharma criteria
- Rood: Gedrag voldoet niet aan de criteria van de Fair Pharma principes
- Grijs: Niet genoeg informatie om te bepalen.
De totale score van een bedrijf werd berekend door een numerieke waarde toe te kennen aan de schaal (groen = 1, geel = 0,5 en rood = 0), en het totaal aantal punten te delen door het aantal gescoorde criteria. Elk criterium weegt even zwaar. Criteria waarop een bedrijf “grijs” scoorde, werden niet meegerekend in het totaal.
Om de transparantie van deze beoordeling te bevorderen, is in de scorekaart van elk bedrijf een korte beschrijving voor het publiek beschikbaar van het bewijsmateriaal dat aan elke score ten grondslag ligt.
