De Fair Pharma Scorecard 2022

Geen van de bedrijven voldeed aan alle evaluatiecriteria, en de meeste moeten nog grote stappen zetten om Covid-19-vaccins, -medicijnen en -diagnostica beschikbaar en betaalbaar te maken.

Andere belangrijke punten zijn:

• Minimale bereidheid tot open kennisdeling: Open uitwisseling van kennis, kunde en intellectueel eigendom (IP) is een van de snelste manieren om de toegang tot medische producten te verbeteren. Maar slechts twee bedrijven hebben overeenkomsten gesloten met de Medicines Patent Pool, een door de VN gesteunde organisatie die de toegang tot geneesmiddelen verbetert door middel van octrooilicenties: MSD voor zijn antivirale middel molnupiravir en Pfizer voor nirmatrelvir/ritonavir (Paxlovid). Geen van hen heeft zich aangesloten bij de Covid-19 Technology Access Pool (C-TAP) van de WHO, ondanks de wereldwijde oproep van regeringen en maatschappelijke organisaties. Pfizer en Moderna hebben geweigerd de octrooien voor hun levensreddende mRNA-vaccins te delen en hebben hun producten vooral aan landen met hoge inkomens verkocht. Anderzijds hebben vijf bedrijven zich ertoe verbonden tijdens de pandemie geen octrooien af te dwingen (Texas Children’s Hospital, Finlay, CIGB, Gamaleya en Moderna).

• Transparantie: gemakkelijk voor sommige criteria, moeilijk voor andere: Bedrijven zijn transparanter over hun resultaten van klinische proeven (100% naleving) en hun productiecapaciteit (72% naleving), dan over hun productiekosten (Texas Children’s Hospital is het enige bedrijf dat deze openbaar maakt). Meer dan de helft van de ondernemingen publiceert hun totale kosten voor onderzoek en ontwikkeling, maar slechts twee (Novavax en Gilead) splitsen deze kosten uit per product.

• Het gedrag van de onderneming kan per product verschillen: Zo scoorde Pfizer 65% voor zijn antiviraal middel Paxlovid, maar slechts 50% voor zijn vaccin. Pfizer verklaarde in een antwoord op onze vragenlijst dat vaccins het belangrijkste instrument in het arsenaal van een land blijven – toch heeft de onderneming steeds geweigerd het intellectuele eigendom en de technologie voor haar mRNA-vaccin te delen. Het is van belang de nuances in het gedrag van ondernemingen vast te stellen om te zien hoe goed de goede praktijken geïntegreerd zijn.

• Mensenrechtenbeleid: engagement is goed op papier, maar slecht in uitvoering: Sommige van de best scorende bedrijven (Texas Children’s Hospital, Finlay, CIGB) hebben geen expliciet mensenrechtenbeleid, maar toch is hun gedrag het meest in overeenstemming met de mensenrechten. Het noemen van de mensenrechten is een goede eerste stap. Maar om de toegang tot geneesmiddelen echt te verbeteren, moeten de mensenrechtenprincipes worden geïntegreerd in de activiteiten en de programmering van een bedrijf, en niet alleen in zijn manifest.

• Mensenrechten en farma met elkaar in lijn: het is mogelijk. De Fair Pharma Scorecard legt praktijken bloot die richting moeten geven aan de voorbereiding op de volgende pandemie, en praktijken die tot het verleden moeten gaan behoren. Ook blijkt dat mensenrechtenbeginselen verenigbaar kunnen zijn met het runnen van een levensvatbaar farmaceutisch bedrijfsmodel, zoals wordt aangetoond door de hoogst scorende bedrijven op de lijst. Nu moeten er meer worden aangespoord om het voorbeeld van die topscorers te volgen.